Kiedy kwota wolna 60 tys. zł?
W ostatnich latach w Polsce rośnie zainteresowanie tematem kwota wolna od podatku — czyli takiej wysokości dochodu, od której nie trzeba płacić podatku. Po zmianach w 2022 roku, kiedy kwota ta została ustalona na poziomie 30 000 zł rocznie, pojawiają się plany i obietnice jej podwyższenia. Jednocześnie jednak realizacja tych planów napotyka trudności. W niniejszym artykule przyjrzymy się temu zagadnieniu z perspektywy popularnonaukowej: czym jest kwota wolna, jakie efekty by przyniosła jej podwyżka, jakie są bariery budżetowe i dlaczego temat budzi silne emocje.
Czym jest kwota wolna od podatku?
Kwota wolna od podatku to taka część dochodu, która w rocznym rozliczeniu podatkowym nie podlega opodatkowaniu. W Polsce osoby rozliczające się według skali podatkowej (formularz PIT-36 lub PIT-37) korzystają z mechanizmu, że dochód do 30 000 zł nie podlega podatkowi. Dzięki temu osoby o niższych dochodach mają mniejsze obciążenie podatkowe. Kwota ta funkcjonuje w systemie jako element ulgi – po przekroczeniu tej wartości dochodu, nadwyżka podlega stawce 12% (dla I progu) lub 32% (dla II progu).
Z punktu widzenia nauk ekonomicznych, kwota wolna działa jako narzędzie redystrybucji — przyczynia się do poprawy sytuacji podatników o niższych dochodach i może zwiększać sprawiedliwość systemu podatkowego. Jednocześnie ogranicza wpływy budżetu państwa z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), co stawia ją w centrum debat fiskalnych.
Jakie są propozycje zmiany i co by to oznaczało?
Obecnie kwota wolna wynosi 30 000 zł rocznie. Wśród propozycji i planów mówi się m.in. o podniesieniu jej do 60 000 zł. To oznaczałoby, że dochód do tej kwoty nie byłby opodatkowany. Dla osoby pracującej oznaczałoby to mniejsze zaliczki PIT-u lub brak podatku w przypadku dochodu nieprzekraczającego tej sumy.
Z badań i analiz wynika, że podwyższenie kwoty wolnej nawet o 10 000 zł (czyli np. do 40 000 zł) przyniosłoby odczuwalną ulgę dla podatników — dla osoby zatrudnionej na umowę o pracę może to oznaczać korzyść rzędu 100 zł miesięcznie. W przypadku podwyżki do 50 000 zł korzyść mogłaby być większa — nawet 200 zł miesięcznie.
W dodatku pojawiły się plany specyficzne — np. projekt, który przewiduje, aby dla rodzin z co najmniej dwójką dzieci kwota wolna była podniesiona do 140 000 zł rocznie i działała jako „zerowy PIT” do tej wysokości.
Dlaczego jednak zmiana się opóźnia? Bariery i wyzwania
Pomimo zapowiedzi, podwyższenie kwoty wolnej nie nastąpi w najbliższym czasie. Oto kluczowe przyczyny:
- Koszty budżetowe: Szacunki wskazują, że podniesienie kwoty wolnej z 30 000 zł do 60 000 zł kosztowałoby budżet państwa około 50–56 mld zł rocznie. To znaczna kwota — szczególnie dla kraju znajdującego się w sytuacji, gdy muszą być zachowane wysokie wydatki na inne cele (np. obronność, inwestycje, obsługa długu).
- Deficyt budżetowy i kontekst makroekonomiczny: Rząd wskazuje, że nie jest możliwe wprowadzenie podwyższenia w 2026 r., a nawet rok 2027 może być bardzo trudny. Przy wysokim deficycie i dużych wydatkach publicznych, priorytetem jest stabilność finansów publicznych.
- Polityka i harmonogram: Choć istnieje polityczna wola, to jednak określenie dokładnego terminu i mechanizmu podwyżki jest wciąż otwarte. Premier wskazał, że „na pewno na rok 2026 tego nie będzie”.
- Ryzyko krótkoterminowe: Szybkie podniesienie kwoty wolnej może generować silne przesunięcia w dochodach budżetowych oraz wpływać na sposób rozliczania podatników — co wymaga przygotowania i przemyślenia
Co to oznacza dla podatników i dla gospodarki?
Z perspektywy gospodarstw domowych zwiększenie kwoty wolnej to przede wszystkim większy dochód „na rękę” — mniejszy podatek lub brak podatku w przypadku niższych dochodów. Dla wielu osób może to oznaczać realną poprawę sytuacji finansowej, większą konsumpcję lub możliwość oszczędzania.
Z ekonomicznego punktu widzenia takie rozwiązanie może stymulować konsumpcję wśród osób o niższych i średnich dochodach, co może mieć pozytywny efekt dla gospodarki (większy popyt). Jednak z drugiej strony może pojawić się ryzyko — jeśli zmiana zostanie wprowadzona bez odpowiedniego przygotowania, budżet państwa może znaleźć się pod presją, co może skutkować koniecznością zrównoważenia wydatków lub podniesienia innych podatków/ceł.
Podsumowanie
Plany podwyższenia kwoty wolnej od podatku w Polsce są godne uwagi — to jedno z bardziej oczekiwanych działań fiskalnych dla podatników niżej zarabiających. Z drugiej strony jednak realizacja tych planów wymaga czasu, odpowiednich zasobów budżetowych oraz stabilnej sytuacji gospodarczej. W praktyce oznacza to, że choć zmiana może nadejść w trakcie obecnej kadencji, jej wprowadzenie w najbliższym roku jest mało prawdopodobne.